Bozkır'lıların Kullandıkları Deyimler

A
-Acı zulum.
-Açlıktañ imanım gevredi.
-Açlıktañ nefesi gokar.
-Ağalık yapmak.
(İkram etmek, bol keseden harcamak anlamındadır.)
-Ağız birliği etmek.
-Ağzı gevşek.
-Ağzında gavut basılı.
-Ahı duttu.
-Akıl gutusu.
-Aleme masgara olmak.
-Alemiñ ağzına sakız olmak.
-Alav (alev) almak.
-Ali gırañ baş kesen.
-Allah adamı.
-Allah bilir.
-Allah vergisi.
-Ana guzusu.
-Aralarıñdan gara kedi geçti.
-Arnıyın ortasından. (alnının ortasıntan)
-Arşın ağız.
-Avucuñu yala.
-Ayağıma gara sular indi.
-Ayıptır söylemesi.
-Ayranı gabardı.
-Ayrısı gayrısı olmamak.
B
-Babaña rahmet.
-Bağrı yanık.
-Baltayı daşa vurdu.
-Baş başa virmek.
-Başı bağlanmak.
-Başı göğe erdi.
- Bayraklı dam.
(Düğün yapılan evin damına veya çatısına, nişâne olarak Türk Bayrağı dikilmesine verilen isim olup, Bayrağı gören, o evde düğün olacağını veya olduğunu bilir.)
-Bıyığı terledi.
-Bir baltaya sap olmak.
-Bir batmañ.
(İki kilogram ile sekiz kilogram arasında değişen bir ağırlık ölçüsü olup, halkımız arasında abartma veya mübalağa yapma amacıyla kullanılmaktadır.)
-Bir nalına, bir mıhına.
-Bir urgan boyu.
-Boğaz tokluğuna çalışmak.
-Boyu boyuna, huyu huyuna.
-Buldukça buñar.
-Buñadı gayri.
-Burnu sürtülmek.
-Büyümüş de güçcülmüş.
C-Ç-D
-Can baş üstüne.
-Can damarına basmak.
-Can evi.
-Can yoldaşı.
-Canına minnet.
-Cıñgar çıkarmak.
-Ciğeri yanmak.
-Ciğerimiñ bağı.
-Cümbür cemaat.
-Çalı çırpı.
-Çalı daşlamak.
-Çivi gibi olmak.
-Çoluk çocuğa kavuşmak.
-Çürük elma. -Dağ gibi.
-Dağ daş.
-Dal budak salmak.
-Dedeme çekmişim.
-Defterden silmek.
-Deñgi deñgiñe.
-Deredeñ depedeñ.
-Devlet düşkünü.
-Devlet gapısı.
-Dış gapının, dış mandalı.
-Dibek dolanma.
(Adetlerimiz gereği, Düğün Alayı ile birlikte gelin, aş’ lı (yemekli) ve bereketli olsun diye, aşağı yukarı bütün köylerimizin meydanlarında bulunan dibeğin etrafında dolandırılmasına verilen isimdir.)
-Direm kuşak
(Tokalı olup, bele bağlanan, özellikle düğün, oyun ve eğlencelerde kadınlarımızın bağladığı kuşak çeşidine verilen isim.)
-Dodak (dudak) tiyakisi.
-Dur durak yok.
-Düğün dernek.
-Dünyayı zındañ itmek.(etmek)
E-F
-Ecel teri dökmek.
-Eğri oturup, doğru gonuşmak.
-Ekmeğini daştan çıkarmak.
-Ekmek gavgası.
-El ele virmek.
-Ele avuca sığmaz.
-Ele güne garşı.
-Emir gulu (kulu)
-Eti senin kemiği benim.
-Ev bark.
-Evlerden ırak.
-Eyere de gelir, semere de.
-Ezilip, büzülmek.
-Fakir, fukara babası
-Feleğiñ çemberiñden geçmek.
-Feleğiñi şaşırmak.
-Fırıldak gibi.
-Fitil olmak.
-Fiyagası (fiyakası) yerinde.
G
-Gafil avlanmak.
-Galburla su daşımak.
-Galem efendisi.
-Galıbının adamı olmak.
-Gan ter içinde galmak.
-Gani gani.
-Ganlı bıçaklı olmak.
-Gara gün dostu.
-Gara haber.
-Gara gara düşünmek.
-Gatın gatın
(Kesin ve kat’i surette anlamındadır.)
-Gayret dayıya düştü.
-Geceyi gündüze gatmak.
-Geçi inadı.
-Gır ilan. (Gri yılan, kara yılan anlamında bir kelime olup, kötüleme veya yerme amacıyla kullanılan söz gurubudur.)
-Gıtı gıtına.
-Goca garı soğuğu
(Mart ayının ortalarında kendisini gösteren soğuklara verilen isimdir.)
-Göğsünü gere gere.
-Göz ucuyla bakmak.
-Göz nuru dökmek.
-Gözünü dört açmak.
-Gulağına küpe olmak.
-Göğeyi Kolu, (Güveyi Kolu)
(Düğünü olan damadın ceket yakasının içine veya sağ koluna bağlanan al renkli kurdelâ veya kaşkola verilen isim.)
-Güz yiğidi.
H-I-İ
-Haddini bilmek.
-Hali vaktı yerinde.
-Hanna minna.
(Herhangi bir iş için; bu işin iyi yanı da var, kötü yanı da var anlamında “Bu işin hannası da var, minnası da var. ”şeklinde kullanılmaktadır. )
-Hayal meyal.
-Hayra alâmet.
-Hık demiş, burnundan düşmüş.
-Hızır gibi yetişmek.
-Hoş beş, altı boş.
-Hoşafı duzlu dayı. -Ibrık gapağı, adam ufağı.
-İlan ebesi
(Kertenkele gibi olma durumu)
-İlan oynatan.
(Yılanı bile oynatan anlamındadır.)
-Ikıl kükül
(Kendini ifade edememek, utanıp sıkılmak anlamındadır.)
-Imzık sıtma
(Zor insan, anlaşması kolay olmayan insan anlamında bir söz gurubudur)
-Isıtıp ısıtıp önüne goymak.
-Ivır zıvır.
-İğnenin deliğinden Hindistan’ı görmek.
-İki eli kan da olsa.
-İnek almaz, dana emmez.
-İpi gopardı. K-L-M-N
-Kelle gulak yerinde.
-Köprünün altından çok sular akmak.
-Küplere binip, yılanı gamçı etmek.
(Çok kızmak, ateş püskürmek anlamındadır.)
-Lâf ebesi.
-Lâfı bohçalamak.
(Dedikodu yapmak, lâf taşımak)
-Lâfını balla kestim.
(Bu deyim.bazı köylerimizde nüktedan insanlarımız tarafından “Lâfını balta ile kestim” diye de söylenmektedir.)
-Lâfı belini gırmak.
-Langır lungur.
-Lâyüsel adam.
(Kendi kendine, başkalarından etkilenmeyen, kendi bildiğini yapan insan anlamındadır.) -Malağı eğdi
(Morali bozularak, surat asmak)
-Malımın huyunu bilirim.
-Maskara etmek.
-Mel mel bakmak.(garip garip, tuhaf tuhaf bakmak)
-Meteliğe gurşun atmak.
-Mırığı yıkgın
(Canı sıkkın, morali bozuk, boynunu eğmiş anlamlarında söylenmektedir)
-Mide fesadına uğramak.
-Minare gölgesi.
-Minder çürüten.
-Mürekkep yalamak.
-Mürüvvetini görmek. -Namazında niyazında.
-Ne oldum delisi.
-Nur parçası.
O-Ö-P-R
-Ocağı sönmek.
-Odsuz ocaksız.
-Okkalı gayfe (kahve)
-Oyuna gelmek.
-Ödü sıdmak.(patlamak)
-Ölçme olmasın.
-Ölü ölmüş.
(Herhangi bir insanın öldüğün belirtmek amacıyla kullanılmaktadır.)
-Ömrü billah.
-Özürü babañdan dile. -Paldır küldür.
-Pılıyı pırtıyı toplamak.
-Pireyi deve yapmak.
-Pireyi gözünden vurmak.
-Püsküllü belâ. -Reyinde hür.
-Rest çekmek.
-Ruhu bile duymamak.
S-Ş-T
-Sabır daşı.
-Saçını süpürge etmek.
-Sakalı değirmende ağartmak.
-Selâmı sabahı kesmek.
-Sen sağ, ben selamet.
-Ser verip, sır vermemek.
-Sinek kaydı traş.
-Sözünün eri olmak. -Şen misin, kederde misin?
-Şeytan gulağına gurşun.
-Şeytana babıç (pabuç) giydirmek.
-Şirazeden çıkmak.
(İşin değişik boyutlar alıp, normal akışından uzaklaşması, anormalleşmesi anlamındadır.)
-Tabban tubban.
(Yastık, minder gibi yumuşacık anlamındadır. Bazen de malı mülkü çok olan insanların rahatlığı ve gelecekten kaygısının olmadığı anlatılmak için sarf edilir.)
-Tamamın Alı (Ali), İmamın Hürü.
-Tası tarağı toplamak.
-Taşı sıksa suyunu çıkarır.
-Tebelleş olmak.
-Tekeden süt çıkarmak.
(Olmayacak bir şeyi, olur duruma getirmek anlamındadır.)
-Tilki uykusuna yatmak.
-Tiridi çıkmak.
(Çok yaşlanmış, güçsüzleşmiş olmak anlamındadır.)
-Toz gondurmamak.
U-Ü-V-Y-Z
-Ununu elemiş, eleğini asmış.
-Uzun lâfın gısası. (kısası)
-Üç etek
(Bozkır mahalli kadın giysisi.)
-Üstüne tuz, biber ekmek. -Ver dumanı
-Vıcık vıcık
-Vızır vızır. -Yağlı müşteri.
-Yalañ dünya.
-Yalañcı pehlivan.
-Yalıñ ayak, başı gabak.
-Yoğurt yiyene garışma.
-Yorulup ırılmak.
-Zahmat etmek.
-Zemheri gibi.
-Zehir zıkkım.
-Zıbındırık gibi olmak.
(Güçlü, canlı, diri ve atik olmak)
-Zırnık vermemek.

Yayınlandığı 07 Haziran 2005 tarihinden itibaren 14448 kez okundu.
Güncellenme Tarihi: 18 Ocak 2011
 

Son Yorumlar

@Hüseyin Ali KINAÇ "Caminizi 25.03.2012 tarihinde gezip görmek nasip oldu.Gerçekten çok güzel bir..." devamı
@şevket "Yazı başka güzel,Kışı başka güzel bu Bozkır neden bu kadar güzel." devamı
@mehmet "Bozkırımızda bu tür faliyetlerin olması bir bozkırlı olarak gurur verici.Kan..." devamı

Yeni Katılanlar

imparator
ummuhan
konya42
alimeyre60
ahmet
sinan
kocatepe
alis
delikurt
macarlar

bozkir.net

Sitemizin içeriği Creative Commons 3.0 ile lisanslanmıştır.
İçeriğimizin yazarlarımız tarafından üretilen kısmı, ticari amaçlar haricinde kaynak gösterilerek kullanılabilir. Sitemiz hakkında detaylı bilgi için Hakkımızda bölümüne bakabilirsiniz.

RSS - Facebook - Twitter